Dlaczego mówić circles, jeśli mówimy cats?
Początkowa litera c wybrzmiewa jako {s} w circles, a jako {k} w cats. Źródłem obydwu słów jest łacina, circulus oraz cattus, bądź catta, dla kota żeńskiego rodzaju.
Rzecz tu o wymowie łaciny Wielkiej Pieczęci USA zgodnie z klasyką — i wiedząc, co i jak.
Także w imieniu Cyceron, antyczna łacina miała dźwięk jakiego dziś angielski nie ma prawie wcale, pisany [ts] w skrypcie fonetycznym. W polskim jest to dźwięk {c}, takoż zapisywany w fonetyce polskiej.
Da się go utworzyć mówiąc {s} i zamykając na podniebieniu twardym jak dla {t}.
Polski lub niemiecki mają {c} w słówkach pochodzących od łacińskich wartości dzisiętnych, jak cent lub zehn, dziesięć.
Łacińskie centesimus odnosiło się do części setnej, a centenionalis nazywano monetę.
Możemy wrócić do circles oraz cats. Angielskie słówka pochodzące z łaciny wybrzmiewają literkę c jako {s} przed samogłoskami przednimi, a jako {k} przed tylnymi, oraz wszystkimi dźwiękami niesamogłoskowymi. Łacina klasyczna tak samo się miała dla {k}. Przed samogłoskami przednimi ludzie mówili {c}
Fonetyczne nazwy dźwięków mowy bywają podważane, stąd ogólne pojęcie dźwięków niesamogłoskowych. Odróżniamy samogłoski tylne od przednich po pozycji języka. Nawet jeśliby nadąć usta dla {u}, język utworzy samogłoskę tylną.
Rosyjski, polski i niemiecki bywają też nazywane językami ■→Szlaku bursztynowego. Przyjęły łacińskie {c} w rozmowach handlowych, a zaczęły używać literki c wraz z jej dźwiękiem także w słownictwie rodzimym. Nie ma w tych językach wzorców klasycznych jak circles i cats, a po upadku Rzymu zaczęto stosować dźwięk {c} gdzie w łacinie nigdy go przedtem nie było.
■→Wikimedia Audio
‘Informacja’ po niemiecku
■→Wikimedia Audio
‘Informacja’ po polsku
■→Wikimedia Audio
‘Informacja’ po rosyjsku
Dlaczego ludzie znad Tamizy nie adoptowali dźwięku {c}, jeżeli stało się tak wśród ludzi nad Bałtykiem?
Cóż, możliwa jest teoria iż — jak ludzie znad Loary — nie mieli na tyle ■→bursztynu.
Wody Bałtyku przynosiły dużo bursztynu, a Szlak sprzyjał łacińskiej mowie. Zdarza się, że Szlak jest nazywany po angielsku road, ale rejon nie miał starożytnej “drogi szybkiego ruchu”, jak ■→Via Appia, a poruszano się pieszo, na kopytach, bądź wiosłach, jak pozwalała powierzchnia planety.
Francuzi czy Anglicy nie mieli wielu okazji do kontaktu w mowie, a uczyli się łaciny bardziej poprzez manuskrypty, przystosowując łacińskie dźwięki do swej rodzimej mowy.
Źródeł pisanych po łacinie była obfitość; kopiowano je i przewożono dla celów szkolnych. Angielski czy Francuski prawie że {c} nie mają, a ich tolerancja na {v} pozostaje niska wewnątrz sylab. [Svastika] jest niesławnym wyjątkiem we francuskim.
Wracając do Wielkiej Pieczęci: jak ją czytać z digrafem œ?
E pluribus unum
Annuit cœptis
Novus ordo seclorum.
Łaciński digraf œ brzmiał całkiem jak {e} w “æra”. Ponieważ to samogłoska przednia, wymawiamy literkę c jako {c}, w słówku {ceptis}. Porównując angielski, słówka jak inception lub concept pochodzą od łacińskiego cœpio.
Starożytni zachowywali niesamogłoskowe powtórzenia; jest też takie w słówku {codzien—ny}. No i już:
{e pluribus unum}
{an—nuit tseptis}
{novus ordo seklorum}.
Zapraszam do lektury o sensie słownym łaciny Pieczęci:
■→A New People
Out of one, many, mówią sybillińskie wersety.
Out of many, one, mówi Pieczęć.
Wergiliusz pisał dla Oktawiana Augusta, który proskrybował i zgładził Cycerona. Założyciele może i używali poety do nauki łaciny, ale czy podążaliby za nim względem sensu słów Wielkiej Pieczęci? Więcej→
■→Ten tekst jest też dostępny po angielsku.
REKLAMA
Świat może i nigdy nie widział jej oryginalnego pisma, jeśli jej umiejętność została wzięta za nadnaturalną. Zapraszam do Wierszy Emilii Dickinson w przekładzie Teresy Pelka: zwrotka tematyczna, notki o inspiracji greką i łaciną, korelacie z Websterem 1828 oraz wątku arystotelesowskim, Rzecz perpetualna — ta nie zasadza się na czasie, ale na wieczności.
Wolny dostęp,
■→PDF w Internet Archive
■→E-pub 2.99 USD
Okładka twarda
■→268 stron, 21.91 USD
Plakaty dostępne także do zakupu
The world may never have seen her original handwriting, if her skill was taken for supernatural. Feel welcome to Poems by Emily Dickinson prepared for print by Teresa Pelka: thematic stanzas, notes on the Greek and Latin inspiration, the correlative with Webster 1828, and the Aristotelian motif, Things perpetual — these are not in time, but in eternity.
■→Internet Archive, free PDF access;
Electronic format, 2.99 USD
■→E-pub | NOOK Book | Kindle
Soft cover, 260 pages, 16.89 USD
■→Amazon | Barnes & Noble
Hard cover, 260 pages, 21.91 USD
Barnes & Noble | Lulu
TERESA PELKA IN POLISH 
