Rozdział 4

Arystoteles po prostu po polsku

Fizycy wybierają głównie między dwiema koncepcjami. Pierwsza zakłada, że istnieje jedna podstawowa substancja, jak woda, ogień, powietrze lub inna, i z tego wszystko wywodzą. Twierdzą, że mnogość to skutek kondensacji lub rozrzedzenia.

Druga strona zgadza się, iż istnieje substancja podstawowa, ale twierdzą że się składa z przeciwieństw, a różnorodność powstaje w wyniku separacji. Ich zdaniem „To, co jest, jest Jednym i Wieloma”. {6}

„Empedokles zakłada, że bieg Natury się powtarza, powracając okresowo do swojego punktu początkowego”, ■→Wicksteed i Cornford, strona 43.

Obie strony uważają, iż rzeczy różnią się wyglądem i dostają różne nazwy z powodu charakteru oraz ilości ich składowych cząsteczek. Nic nie jest czysto i zupełnie białe, czarne lub słodkie. Przeciwieństwa wynikają jedno z drugiego (jak para z wrzącej wody), a substancje preegzystują, czasem niezauważalnie, jako małe cząstki.

Arystoteles:
(1) Nie mamy jak poznać obiektu myśli, o ile się nie rozeznamy w jego składowych regularnościach, co do ich liczby, mnogości lub wielkości (Ilości), czy też charakteru lub rodzaju (Jakości). To kiedy znamy składową jakość i ilość, możemy przypuszczać że znamy kompozyt.

(2) Jeśli składowe, czyli części faktycznie obecne w całości, mogą mieć nieokreślony rozmiar, całość może mieć nieokreślony rozmiar. Wedle ludzkiego doświadczenia, ani formy ożywione ani nieożywione nie bywają duże lub małe bezmiernie. Proporcja między częścią a całością jest czynnikiem.

(3) Jeżeli separowalibyśmy jakiś „fizyczny stan rzeczy” {7} od wody, ekstrakty stawałyby się coraz mniejsze, aż woda zawierałaby tylko proporcję minimalną. Następnie ekstrakcja by się zatrzymała, a w wodzie mogłoby już nie być owej specyficznej struktury lub encji wcale.

(4) Z minimalnego stanu fizycznego rzeczy lub fizycznego ciała niczego ekstrahować się nie da. {8}

(5) Istnieje w formach ożywionych „fizyczny porządek”, jak dla mięśni, krwi i mózgu, a cechy da się dziedziczyć, tyle że nie wszystkie. Nie ma możliwości wyodrębnić „biel i higienę”, λευκὸν καὶ ὑγιεινὸν. {9}

Strukturyzacja form ożywionych nie jest jak w przypadku cegieł pochodzących z domu, czy też domu z cegieł; jednak liczba regularności tworzących jednostkę musi być finitywna.

■→Ten tekst jest też dostępny po angielsku.

Notki

{6} Tłumaczenie używa słowa many w znaczeniu więcej niż jeden. Dwa znaczyłoby wiele.

{7} Tekst grecki ma rzeczownik σάρξ (sarx), który bywa tłumaczony jako ciało, ale już od czasów starożytnych oznaczał fizyczną jednostkę, stan, lub strukturę (‘order of things’), patrz Narzędzie językowe Perseusz.

{8} Możemy się odwołać do produkcji soli, metod częściowej próżni oraz krystalizacji z solanki. Filtrowanie to ἐκ σαρκὸς ὕδωρ, a parowanie to σὰρξ ἐξ ὕδατος. Sól jest biała, widocznie ustrukturyzowana w formie krystalicznej i nadal kojarzona z higieną. Arystoteles zastanawiał się nad metodami otrzymywania świeżej wody i soli także w swoich Problemach i Meteorologii.

{9} Możemy się odwołać do trzymania w starożytnej Grecji osłów. Białe osły są bardzo rzadkie (nie widziałam ani jednego nawet w internecie) i trudniejsze niż konie w kąpieli, niepodobnie do czystych białych kociąt.

---

REKLAMA

---

Plakaty dostępne także do zakupu