Wspólny zmysł

Zdrowy rozsądek to słuszne przekonanie nie oparte na wiedzy specjalistycznej, mówi ■→Słownik American Heritage. Tłumaczenie z łacińskiego sēnsus commūnis, fraza miała znaczyć wspólne uczucia ludzkości.

Na następujących kartach, autor starannie unika wszystkiego, co między nami osobiste. Nie przynależą tu ni komplementy, ni przygana poszczególnym osobom.

■→Ten tekst jest też dostępny po angielsku.

Zobaczmy jak używał frazy „zdrowy rozsądek”.
Na następujących stronach nie oferuję nic więcej niż proste fakty, niewymyślne argumenty, oraz zdrowy rozsądek.
Tyle już było o zaletach pojednania mowy, co jak w miarę znośny sen, przeminęło i nas zostawiło takimi, jakimi przedtem byliśmy, że jest jedynie słusznym rozważyć przeciwną stronę dysputy i przebadać niektóre pośród wielu tych materialnych urazów, które te kolonie ponoszą i będą ponosić zawsze, o ile pozostaną w więzi z Wielką Brytanią i będą od niej zależne; aby rozpatrzyć to powiązanie i zależność pod kątem zasad natury oraz zdrowego rozsądku, aby zobaczyć, w co nam przyjdzie ufać, jeżeli oddzieleni, a czego oczekiwać, jeżeli podporządkowani.
Zdrowy rozsądek powie nam, że siła chcąca nas sprowadzić do poddaństwa jest ze wszystkich najmniej właściwa dla naszej obrony.

Tomasz Paine nie szukał z Brytyjczykami wspólnych uczuć.
Jako że długo i przemocą nadużywanie władzy to ogółem powód, aby kwestionować do owej władzy prawo (także w materiach, o jakich może i nigdy nie myślano, o ile pokrzywdzonych do ich badania nie przyparto), a król Anglii dopuścił się niegodziwości z własnego umocowania, aby wspierać parlament w tym, co zwie ich sprawą, natomiast dobrych ludzi tego kraju ciężko owa kombinacja uciska, mają oni niewątpliwe pierwszeństwo do badania pretensji obydwu, równie jak odrzucenia uzurpacji którejkolwiek ze stron.

O ile chodziłoby Tomaszowi Paine w Zdrowym rozsądku o „wspólne uczucia ludzkości”, musiałby wtedy być więcej niż jeden gatunek. Brytyjczycy jednak pozostają także ludźmi, choć uczucia po amerykańskiej i brytyjskiej stronie obrazować by można z tym tu ■→Portalem bitewnych okrętów, do daty.

A może była wiara we „wspólne uczucia ludzkości” w starożytnym Rzymie, skąd owa łacina pochodzi? Produktom przemysłu filmowego zdarza się może chwalić starożytnych rzymskich żołnierzy pod niebiosa, jest jednak powszechną wiedzą, iż filmy robi się dla pieniędzy. Historia nie promuje takiego typu człowieka na doświadczenie przyjemne. Rzymska kontrola nad terytoriami była nakładana poprzez wojnę. Na ziemiach podbitych utrzymywali swój porządek wojskowi, a gdy brakowało im ludzi, zwracali się do miejscowych hierarchii kontroli, głównie by trzymać reżimy.

Nie było wiary we „wspólne uczucia ludzkości” w starożytnym Rzymie.
■→Wikipedia: Rząd i wojskowość w starożytnym Rzymie

Słownik Facciolatiego, Forcelliniego i Baileya gromadzi obserwacje o łacińskim sensus, ■→Darmowe źródło Google Books.
Sensuum alii sunt externi, alii interni; illi sunt quinque: visus, auditus, olfactus, gustus, tactus; hi duo: sensus communis, et phantasia sive imaginatio, ad quam pertinet memoria.

Inaczej mówiąc, starożytni postrzegali zmysły zewnętrzne oraz wewnętrzne. Zewnętrznych było pięć, dla wrażeń spoza ciała: wzrok, słuch, węch, smak, oraz dotyk.

Wewnętrzne były dwa. Zdolność wyobrażania czy też przedstawiania sobie, oraz zdrowy rozsądek, który się pojawiał gdy funkcjonowały pozostałe. Starożytni odnotowali iż pamięć towarzyszyć potrafiła obydwu tym rodzajom.

Wedle ■→Lukrecjusza ów wspólny zmysł brał początek w ciele. ■→De rerum natura:
corpus enim per se communis dedicat esse sensus.

Definicje antyczne nie mówią iż by trzeba człowieka przeciętnego czy prostego, aby miał zdrowy rozsądek. Definicje nowoczesne dzieliłyby zdrowy rozsądek od edukacji.
Zdrowy rozsądek to podstawowa zdolność postrzegania, rozumienia, oraz oceny spraw którą dzielą (“mają za wspólną”) niemal wszyscy ludzie a można jej rozsądnie od niemal wszystkich ludzi oczekiwać bez potrzeby debatowania, mówi z odrobiną dyktatorskiego zacięcia ■→Wikipedia.

Tak myślę, autorzy mieli debatę. My nie musimy jednak wyłączać nauki czy specjalizacji z pojęcia zdrowego, dobrego rozsądku. Takim sposobem nie musimy szukać piekarza co się nigdy nie specjalizował, by dostać dobry chleb.

---

REKLAMA

---

Plakaty dostępne także do zakupu